Temporomandibularni (vilični) zglob i hiropraktika

Jedini pokretni zglob u lobanji je temporomandimularni zglob (TMZ), tj zglob između slepoočne kosti (os temporale) i donje vilice (mandibula). Poseduje sve karakteristike pokretnog zgloba: obavijen je zglobnom kapsulom, ligamenti i mišići obezbeđuju kontakt između dve zglobne površine koje su presvučene hrskavicom, a u samom zglobu nalazi se zglobni disk (meniskus) koji omogućava fino klizanje zglobnih površina. Takođe, u okolini zgloba, pripajaju se mišići koji omogućavaju pomeranje donje vilice, a značajni su i za restrikciju zgloba.

Disfunkcija TMZ – a je najčešći uzrok bola u licu odmah posle zubobolje. Može poticati od 3 vrste uzroka: miofascijalnog; zatim poremećaja u strukturi zgloba i odnosu zglobnih elemenata (dislokacija); i zbog degeneartivnog oboljenja zgloba (artroza). Miofascijalni uzroci podrazumevaju bol nastao zbog dzbalansa mišića i fascije u okolini zgloba usled povećane aktivnosti i spazma mišića za žvakanje, kao i restrikcije okolne fascije. Krutost mišića i fascije su, opet, posledica već postojeće telesne asimetrije, zatim anksioznosti (što podstiče napetost mišića), kao i povrede i istegnuća vrata. Svi ovi faktori mogu doprineti biomehaničkom poremećaju u zglobu, odnodno somatskoj disfunkciji (subluksaciji).

Mehanički poremećaji u zglobu nastaju kao i sve subluksacije o čemu je bilo reči u prethodnim člancima. Tada dolazi do izmeštanja kostiju iz ležišta, kao i do pomeranja i nepravilnog položaja diska unutar zgloba što se odražava bolom. Kada je disk dislociran, zglob „preskače“ i čuje se „klik“. Ovo stanje može prethoditi ali i biti posledica degenerativnih promena kostiju vilice i diskusa. Degeneartivno izmenjene kosti i hrskavica u zglobu nemaju više glatku strukturu; njihova površina je neravna; zglob ne funkcioniše nesmetano i nastaje bol usled iritacije struktura u zglobu i oko njega. Propadanje kostiju zgloba može nastati i usled manjih ponavljanih povreda ili veće povrede, kao i drugih bolesti zgloba (osteoartritis, reumatoidni artritis, ankiloza, infekcije zgloba, malignitet).

Tretman TMZ – a manuelnim metodama se odnosi na smanjenje miofascijalnog spazma, balansiranje zglobnih ligamenata i kapsule kao i postavljanja zglobnih površina u najbolji mogući fiziološki položaj. Zbog psihološkog faktora koji utiče na disfunkciju zgloba, potrebno je uspostavljanje drugačijih navika kod osobe. Naročitu pažnju osoba treba obratiti prilikom žvakanja hrane, treba jesti polako i izbegavati izrazito čvrstu hranu. Pacijent treba da obavlja samomasažu mišića vilice, kao i da samostalno isteže zglob. Takođe, osoba treba da izbegava da širom otvara usta.

Neki autori ističu povezanost subluksacije donje vilice sa subluksacijama pršljenova, ne samo u vratu, već i leđnom i lumbalnom delu kičmenog stuba. Ovakav efekat se može objasniti međusobnom miofascijalnom povezanošću elemenata lokomotornog sistema, kao i narušenim mehaničkim balansom zglobova ispod viličnog. Stoga praktičar proverava funkcionalnost relevantnih zglobova kičmenog stuba i karlice i po potrebi koriguje sve restrikcije jer cilj manuelne medicine je omogućavanje maksimalno mogućeg, što bezbolnijeg, pokreta u posturalnoj ravnoteži.