Išijas i hiropraktika

Išijas se odnosi na bol duž noge na putu prostiranja velikog sedalnog živca (nervus ischiadicus), odnosno regija koje on i njegove grane inervšu. Uzrok bola je najčešće hernija intervertebralnog diska i drugi mehanički uzroci usled pritiska na lumbosakralne nervne korenove ili na sam nerv. Bol, takođe, mogu uzrokovati i faktori kao što su traume, invazivni i zapaljenski procesi u okolini. Pored bola, česti su i poremećaji senzibiliteta i motornih funkcija. Razumljivo je da će zbog širine mogućih uzroka, detaljno dijagnostičko ispitivanje biti potrebno.

Korenovi lumbalnih i sakralnih nerava koji izlaze između kičmenih pršljenova, spajaju se i zajedno čine više nerava od kojih je i n. ischiadicus. Ovaj najjači, najdeblji i najduži živac u ljudskom organizmu se nakon izlaska iz karlice spušta zadnjom stranom butine, prolazeći između mišića karlice i zadnjice. U nivou gornjeg dela zatkolene jame, deli se na još dva nerva (n. tibialis i n. peroneus communis) koji inervišu mišiće i kožu potkolenice.

Lumbalna diskus hernija najčešće nastaje u nivou intervertebralnog diska L4 – L5 i L5 – S1. Patologija i tretiranje hernija lumbalnog intervertebralnog diska manuelnim metodama opisano je u tekstu o diskus herniji. Drugi značajni indikator za manuelnu terapiju je tzv kompresioni sindrom ili „sindrom grlića flaše“ (bottleneck syndrome). Naime, ovaj skup simptoma nastaje kada nerv koji prolazi kroz veoma uzan, krut  anatomski prostor, sačinjen od okolnog mekog i koštanog tkiva, biva izložen mehaničkoj iritaciji. Nerv je tada uklješten, pritisnut ili istegnut. Kada ovakvo stanje traje dovoljno dugo, pokrene se niz patofizioloških reakcija koje na kraju rezultiraju zadebljanjem nerva, njegovom ne elastičnošću i fiksacijom za okolne strukture.

Bottleneck sindrom nervusa išijadikusa najčešće se razvija u sedalnom predelu, na mestu njegovog izlaska iz karlice. Pored ostalih uzroka, nastaje direktnim udarom u sedalni predeo, npr padom na zadnjicu čime se direktno pogađa nerv i oštećuje. Zatim, dugotrajnim sedenjem na ivici stolice, „useca“ se gornji deo butine na putu prolaska nerva. Aktivnosti koje zahtevaju često smenjivanje prebacivanja težine tela sa noge na nogu su preduslovi za povredu nerva. Isto tako, kompresioni sindrom može nastati i u slučaju značajne razlike u dužini nogu ili zbog subluksacije kostiju nogu, karlice ili lumbalnog dela kičme.Ovakvi narušeni biomehanički odnosi će nesumnjivo povećati napetost mišićnog i vezivnog tkiva, sužavajući još više uzan anatomski prostor kroz koji prolazi sam nerv.

Osoba se najčešće žali na bol u zadnjici i duž zadnje i/ili spoljne strane gornjeg dela butine koji se širi na dole prema zadnjoj, spoljašnjoj ili unutrašnjoj strani lista potkolenice. Iako se bol može javiti i na tabanu, češće su prisutne tzv. parestezije, odnosno osećaj mravinjanja, bockanja ili paljenja na spoljnoj i donjoj strani stopala usled narušene provodljivosti nerva. Savijanje tela, podizanje tereta, kašljanje, kijanje, istezanje noge ili sedenje pogoršavaju bol. Prilikom hodanja, stajanja ili ležanja, bol je više podnošljiva. Moguća je i pojava grčeva i/ili osećaja stezanja u mišićima potkolenice. Ukoliko je došlo do slabosti i atrofije mišića treba preispitati opravdanost manuelne terapije zbog mogućeg težeg i/ili nepovratnog oštećenja nerva.

Za oslobađanje nervusa išijadikusa od fiksacija priraslicama kao i za njegov nesmetan prolazak kroz tkiva, manuelna terapija perifernih nerava je odličan izbor, uz, razume se, ostale metode manuelne medicine/hiropraktike. Manipulacija sedalnog nerva se u ovom slučaju vrši mobilizacijom nervnog tkiva u odnosu na okolno mišićno, vezivno i koštano tkivo. Položaji klijenta su na leđima, boku ili stomaku. Pored tretiranja nerva, okolni mišići i ligamenti se oslobađaju napetosti manuelnom terapijom, a okolni zglobovi (karlični, zglob kuka, intervertebralni lumbalni) se „nameštaju“ i dovode u najpovoljniji položaj za funkcionisanje. Nakon terapije smanjenje ili nestanak simptoma je evidentan.